Kalendarium wojny w Afganistanie, rok 1980
Styczeń – oddziały i pododdziały Armii Radzieckiej zajęły środkowe okręgi kraju, wziąwszy pod ochronę (okupacje) 21 prowincji oraz 9 lotnisk.
Ugrupowanie wojsk AR, KGB i MSW: 75 tys. żołnierzy :
5 gwardyjska dywizja zmotoryzowana (5 gw. msd),
108 dywizja zmotoryzowana (108 msd),
103 gwardyjska dywizja powietrznodesantowa (103 gw. wdw),
201 msd (wprowadzona w lutym 1980 roku)
lotnictwo i pododdziały zabezpieczenia.
4 stycznia - do Kabulu z Termezu przybyła operatywna grupa MO ZSRR pod dowództwem marszałka S. Sokołowa.
5 stycznia - pierwsi zaginieni bez wieści radzieccy żołnierze (prowincja Baghlan): podpułkownik J. Żurawlew, młodszy lejtnant G. Kaszlakow.
7 stycznia - pierwsza bojowa operacja wojsk radzieckich - odblokowanie Nahrinu, gdzie 1-go stycznia zbuntował się przeciw rządowi afgański artyleryjski pułk.
Zginęło 2 radzieckich żołnierzy i 3 doradców.
8 stycznia – wycofano do Czircziku (TurkWO) tzw. "muzułmański batalion" GRU.
10 stycznia - plenum KC LDPA ogłosił skład kierowniczych organów DRA.
Na czele nowego rządu stanął Babrak Karmal, który został także sekretarzem generalnym KC LDPA i Przewodniczącym Rewolucyjnej Rady.
14 stycznia - większość krajów członków Zgromadzenia Generalnego ONZ potępiła działania ZSRR i zażądało wycofania wojsk z Afganistanu.
Początek lutego - na przedmieściach Kabulu mudżahedini zniszczyli radziecki BTR, spaliło się 12 radzieckich żołnierzy.
19 lutego – ukazała się decyzja Rady Ministrów ZSRR nr 152-45, która określała sposoby finansowania i przysługujące ulgi składowi osobowemu wojsk znajdujących się w DRA.
20-22 lutego - w Kabulu wybuchło powstanie antyrządowe. Wszystkie garnizony w mieście i okolicach zablokowano, na ulicach wznoszono barykady.
Ostrzelano ambasadę ZSRR, zginęło kilku radzieckich obywateli (pracownicy ambasady).
Powstańcy przebili się do siedziby KC LDPA.
Kolejne prośby rządu DRA o pomoc wojskową w stłumieniu rebelii.
Radzieckie dowództwo otrzymało z Moskwy rozkaz: "... Rozpocząć wspólnie z armią DRA aktywne działania zmierzające do likwidacji oddziałów zbrojnej opozycji..."
23 lutego - tragedia w
tunelu Salang:
spalinami otruło się i zginęło 16 żołnierzy AR (w czasie przemarszu wycofywanej do ZSRR brygady rakiet przeciwlotniczych).
24 lutego – siły rządowe AR tłumią powstanie opozycji w Kabulu.
Koniec lutego - radzieckie kierownictwo (niewątpliwie - z inicjatywy Ł. Brieżniewa) poważnie zastanawia się nad wycofaniem wojsk z Afganistanu.
Początek marca – silny ostrzał sztabu 40 Armii w Kabulu.
Marzec – wycofano z DRA wszystkich podoficerów i żołnierzy rezerwy (33,5 tys. ludzi) i zastąpiono ich żołnierzami służby zasadniczej i nadterminowej. Wymianę oficerów rezerwy (2,2 tys. ludzi) i sprzętu pobranego z gospodarki narodowej, zakończono w listopadzie.
Początek dużych aktywnych działań bojowych AR.
Sformowano dwie samodzielne brygady zmotoryzowane (sbrzm) - 70-ta gwardyjska (Kandahar) i 66-ta (Kabul).
Marzec-maj - bojowe działania na prowincji Kunar, w wąwozie Panczszir, w okręgach Fajzabad, Talukan, Baglan, Dżelalabad.
Przeciw buntownikom Armia Radziecka przeprowadziła 96 operacji, w tym 54 wspólnie z wojskami afgańskimi.
Kwiecień - Kongres USA poddał pod głosowanie projekt bezzwrotnej pomocy dla buntowników (15 mld. dolarów).
Kolejne antyrządowe zamieszki w Kabulu
66 sbrzm zajmuje miejsce stałej dyslokacji - Dżelalabad.
28 kwietnia - podpisano pierwsze dekrety Prezydium Naczelnej Rady ZSRR o przyznaniu tytułu Bohatera Związku Radzieckiego żołnierzom Ograniczonego Kontyngentu Wojsk Radzieckich w Afganistanie (OKWR): majorowi W. Gajnutdinowowi, starszemu lejtnantowi S. Kozłowowi, pułkownikowi W. Kolesnikowowi, starszemu sierżantowi A. Mironience (pośmiertnie), marszałkowi S. Sokołowi, starszemu sierżantowi N. Czepikowi (pośmiertnie), majorowi W. Szczerbakowowi, starszemu lejtnantowi N. Szornikowowi (pośmiertnie) i współpracownikom KGB - pułkownikowi W. Bojarinowowi (pośmiertnie), kapitanowi W. Karpuchinowi, kapitanowi 2 rangi E.G. Kozłowowi.
Maj – rozkaz MO ZSRR, w którym określono czas służby w OKWR dla oficerów na 2 lata.
Rozpoczęto budowę wojennych miasteczek dla pododdziałów AR.
Rozpoczęto budowy i wyposażania punktów kontrolnych wzdłuż podstawowych linii komunikacyjnych.
Silny ostrzał miejsc dyslokacji 181 pułku zmotoryzowanego (181msp) 108 msd.
Zniszczono magazyny z amunicją i żywnością.
Zginęło 6 wojskowych.
Bojowe działania prowadzono w 9 prowincjach (z 26).
24 maja - Kolejne antyrządowe zamieszki w Kabulu.
Czerwiec - bojowe działania prowadzone się w 15 prowincjach.
W częściach OKWR zaczęto odbierać programy telewizyjne z Moskwy.
Zbrojne starcia miedzy członkami Parchamu i Khalqu, zamieszki w Kabulu.
19 czerwca – decyzja politbiura KC ZSRR o wycofaniu z terytorium Afganistanu niektórych pancernych, rakietowych i przeciwlotniczych pododdziałów AR.
23 czerwca - plenum KC KPZR jednogłośnie zaaprobowało decyzje politbiura o wprowadzeniu radzieckich wojsk do Afganistan. Określono główny cel wojskowej obecności w DRA - świadczenie pomocy w stabilizacji sytuacji politycznej i gospodarczej oraz odparcie możliwej agresji z zewnątrz.
Lipiec – do ZSRR wycofano pierwszą dużą grupę wojsk – pułk czołgów z 201 msd, samodzielną brygadę rakiet operacyjno-taktycznych („Luna”), dywizjon rakietowy.
List otwarty A. Sacharowa do Brieżniewu w ONZ z potępieniem inwazji wojsk radzieckich w Afganistanie.
J. Andropow próbuje doprowadzić dla powstania afgańsko-pakistańskiego dialogu i stworzenia umów dla wycofania wojsk radzieckich.
Zbrojne starcia miedzy członkami Parchamu i Khalqu
3 sierpnia – w rejonie Kiszima w zasadzkę dostaje się batalion rozpoznawczy 201 msd. Zginęło 45 radzieckich żołnierzy.
23 września - dowódcą 40 Armii zostaje generał B. Tkacz.
Październik - Zbrojne starcia miedzy członkami Parchamu i Khalqu
Jesień - druga operacja Panczszirska.
Działania bojowe w prowincjach Kapisa, Kabul, Łogar, Wardak, w górskim masywie Farah.
"Oczyszczanie" Heratu.
Pierwsza duża operacja - "Uderzenie" (Udar) - w środkowych prowincjach DRA.
20 listopada - Zgromadzenie Narodowe ONZ przyjmuje rezolucje potępiającą radziecką interwencję w Afganistanie.
W roku 1980 zginęło 1484 żołnierzy OKWR, w tym straty bojowe - 1229 ludzi.
|